اسهال و راه های درمان آن

دفع مدفوع شل یا آبکی و افزایش دفعات دفع مدفوع، اسهال نامیده می شود که می تواند یکی از علایم یک بیماری مهم باشد. در بعضی موارد، اسهال یا دردهای شکمی، نفخ، کاهش اشتها و استفراغ همراه می شود. اسهال شدید می تواند کم آبی در بدن ایجاد کند. در بعضی موارد اگر کم آبی شدید باشد باعث مرگ بیمار می شود( مخصوصا در بچه ها و افراد پیر) دوره های کوتاه مدت اسهال مخصوصا اگر همراه استفراغ باشد معمولا به علت ورم حاد روده و معده یا مسمومیت غذایی ایجاد می شود. اسهالی که بیشتر از 3 تا 4 هفته طول بکشد معمولا نشان دهنده یک اختلال مهم در روده ها بوده و نیازمند درمان پزشکی می باشد.

علل ایجاد کننده اسهال

اسهالی که به طور ناگهانی در یک شخص سالم ایجاد می شود معمولا به علت غذا یا آب آلوده بوده و اغلب چند ساعت تا 10 روز طول می کشد. این نوع اسهال معمولا زمانی که بهداشت غذا و آب کم باشد، ایجاد می شود. اسهال می تواند عامل ویروسی هم داشته باشد که در این حالت ویروس از شخصی به شخص دیگر سرایت می کند. بیمارانی که ایمنی بدنشان کم است( مثل بیمارانی که ایدز دارند) به عفونت های روده ای بیشتر حساس بوده و دچار اسهال های شدیدتری هم می شوند. بیمارانی که داروی خاصی مصرف می کنند(مخصوصا آنتی بیوتیک ها)، ممکن است به طور ناگهانی دچار اسهال شدیدی بشوند که این اسهال ناشی از بهم خوردن تعادل میکروبی در روده ها می باشد. در روده بزرگ، تعدادی از میکروبها که به آنتی بیوتیک مصرف شده حساسیت دارند از بین رفته و میکروب های مقاوم، شدیدا رشد می کنند و در نتیجه یک اسهال عفونی شدید و گاهی کشنده ایجاد می کنند.

اسهالی که طول بکشد، می تواند به علت التهاب روده ها در نتیجه بیماری های مختلف باشد(مثل ورم و زخمی شدن روده بزرگ) و در بعضی بیماریها، روده بزرگ جذب آب و مواد را از دست داده و در نتیجه اسهال ایجاد می شود. در بیماری عدم تحمل به لاکتوز(قند شیر)، بیمار به علت نداشتن آنزیم لازمه برای هضم لاکتوز، لاکتوز موجود در شیر مصرفی اش هضم نشده وارد روده بزرگ شده و در اینجا لاکتوز به شکل یک مسهل عمل کرده و باعث جذب آب از جداره روده به داخل روده بزرگ و ایجاد اسهال می شود، از طرفی میکروب های روده نیز لاکتوز را تخمیر کرده و مقادیر زیادی گاز ایجاد می کنند که علاوه بر اسهال، بیمار نفخ هم کمی کند.

مشاهده مقاله مرتبط با راههای مراقبت از گازگرفتگی توسط حیوانات

پیدایش عفونت روده با انگل های تک سلولی مثل ژیاردیا و آمیب نیز می تواند باعث اسهال به مدت طولانی شود.

در صورت ابتلا به اسهال چه باید کرد؟

در بیشتر موارد اسهال بعد از یکی دو روز بهبودی پیدا می کند. علایم دیگری که با اسهال همراه هستند مثل سردرد، ضعف و بی حالی اغلب به علت کم آبی بدن ایجاد می شوند. علایم کم آبی بدن به محض این که مایع جایگزین آن شود از بین می روند.

اگر اسهال بیشتر از 3 تا 4 روز طول بکشد، حتما باید به پزشک مراجعه شود. اگر اسهال بیشتر از 3 تا 4 روز طول بکشد یا اگر خون در مدفوع وجود داشته باشد، بیمار حتما باید بیشتر بررسی شود.

درمان اسهال بستگی به علت آن دارد. اگر علت اسهال مسمومیت غذایی یا ویروسی باشد و بیمار شدیدا دچار بی آبی نشده باشد، دارویی نباید مصرف شود. در صورت درد شدید روده ها از مسکن می توان استفاده کرد.

جلوگیری از کم شدن آب بدن

برای این که سیستم های مختلف بدن صحیح کار کنند، میزان آب و املاح بدن باید در حد خاصی ثابت بماند. در جریان یک اسهال و استفراغ، بدن به علت از دست دادن مایع و املاح می تواند دچار کم آبی بشود. نوزادان و بچه های کوچک و افراد پیر بیشتر در معرض کم آبی قرار می گیرند.

برای جلوگیری از ایجاد کم آبی در بدن اقدامات زیر توسط بیمار انجام می شود:

مایعات هر یک تا دو ساعت خورده شود و تا زمانی که اسهال ادامه دارد باید مایعات مصرف شود. مایعاتی مانند آب پرتقال رقیق شده، چای رقیق یا بسته ای آماده در داروخانه مانند او-آر- اس را در آب حل کرده و میل می شود.
به بچه ها در حین اسهال نباید شیر کمکی داده شود . زیرا این کار باعث تشدید اسهال می شود. ولی اگر بچه از شیر مادر استفاده می کند، شیر دادن باید ادامه یابد و به بچه مایعات هم باید داده شود.
در حین اسهال باید از گرما و آفتاب دوری کرده و باید بدن را خنک نگه داریم تا این که از راه پوست، مایع به مقدار زیاد دفع نشود.

مشاهده مقاله مرتبط با تاثیر لوازم الکترونیکی بر چشم ها

ورم حاد روده و معده(گاستروآنتریت)

این حالت بیشتر در بچه ها دیده می شود ولی در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد، عدم رعایت بهداشت عامل مهمی در ایجاد آن است. گاستروآنتریت معمولا به طور ناگهانی ایجاد می شود، اسهال به همراه استفراغ و تب از علایم این بیماری می باشد. معمولا عامل عفونی و مخصوصا ویروسی داشته و در خانواده و بین افراد آن شایع می شود. در مدرسه به علت تماس زیاد بچه ها با هم، خیلی سریع به دیگران منتقل و بیماری ایجاد می شود. بیشتر مبتلایان بدون عارضه بهبودی پیدا می کنند ولی در بچه های بسیار کوچک یا افراد بسیار پیر می تواند باعث پیدایش عارضه بشود.( در اثر اختلال در آب و املاح بدن)، در کشورهای در حال توسعه گاستروآنتریت یک علت شایع ایجاد مرگ در این گروههای سنی می باشد.

گاستروآنتریت معمولا ویروسی و در بعضی موارد به علت باکتریها ایجاد می شود و در اثر این عفونت جدار داخلی معده و روده التهاب پیدا می کند، عارضه به دنبال مصرف آب یا غذای آلوده یا تماس بی بیمار ایجاد می شود.

علت اکثر گاستروآنتریت ها مخصوصا در بچه ها ویروسی می باشد. بیشتر بیماران پس از ابتلا نسبت به ویروس، ایمنی پیدا می کنند. باکتری های ایجادکننده گاستروآنتریت: سالمونلاها( در تخم مرغ و مرغ و آب و سلزی آلوده) و کولی باسیلها(در تمامی محیط اطراف ما) می باشند.

علایم گاستروآنتریت

علایم گاستروآنتریت اغلب خیلی سریع پیدا شده و در عرض یک تا 2 ساعت به حداکثر خود می رسد. تهوع و استفراغ، دردهای شکم به شکل دل پیچه، تب و گاهی سردرد و اسهال از علایم گاستروآنتریت می باشد.

مشاهده مقاله مرتبط با مزوتراپی مو

اگر بیمار نتواند حجم مایعات بدنش را تنظیم کند یا در عرض 6 ساعت ادرار نداشته باشد، باید حتما به پزشک مراجعه کند. اگر بیمار از قبل یک بیماری خاص مثل بیماری کلیوی یا مرض قند داشته باشد، بهتر است که به پزشک مراجعه کند.

مسمومیت غذایی

در این حالت نیز اسهال به طور ناگهانی متوقف می شود. تشخیص مسمومیت غذایی زمانی به آسانی داده می شود کهیک گروه از مردم به طور ناگهانی دچار اسهال بشوند. مسمومیت غذایی بسیار شایع بوده و هر ساله در جهان ده ها میلیون نفر دچار این عارضه می شوند. در این حالت باکتریها و یا ویروسها روی غذایی که به خوبی نگهداری نشده اند رشد کرده و سم خود را ساخته و در ماده غذایی آزاد می کنند و این سم است که باعث ایجاد علایم می شود.

علایم معمولا خود به خود از بین می روند و اگر علایم شدید نباشند درمانی انجام نمی شود. جایگزینی آب و املاح از دست رفته، تنها اقدام درمانی است. در مواردی که مسمومیت با سم میکروب خاصی پیدا می شود(مثل بوتولیسم) درمانهای خاصی باید انجام شود.