اختلالات اضطرابی در کودکان، مشکلات روانی شایعی هستند که ممکن است برای بسیاری از خانوادهها و کودکان آسیبهای جدی به همراه داشته باشند. این اختلالات معمولاً با نگرانیهای شدید، ترسهای نامعقول، پرخاشگری و چالشهای دیگر در رفتار کودکان همراه است. علاوه بر این، این اختلالات ممکن است به تأثیرات منفی بر روابط کودک با دوستان و خانواده، عملکرد تحصیلی و حتی سلامت جسمانی آنها منجر شود. در اینجا، ما به بررسی علائم و علل اختلالات اضطرابی در کودکان پرداخته و راهحلهای موثر برای مدیریت آنها را بحث خواهیم کرد.
بعضی از نشانه های رایج در اختلالات اضطرابی کودکان عبارتند از:
1- نگرانی و استرس بیش از حد در مورد موضوعات مختلف
2- ترس و وحشت ناشی از موقعیت های خاص، مثل جدایی از والدین، پرده بردار شدن، گذراندن شب در خانه تنها و غیره
3- عصبانیت و خشم بیش از حد
4- دچار سخت گیری در رفتارها و فعالیت های روزمره
5- دچار مشکلات خواب، مثل بیدار شدن در شب به صورت ناگهانی، کابوس دیدن و غیره
6- دچار مشکلات گوارشی، مثل دردهای شکم، استفراغ و غیره
7- دچار تغییرات رفتاری، مثل علاقمند به بازی کردن نبودن یا علاقمند به تماشای تلویزیون بودن نبودن.
روش تشخیص اختلالات اضطرابی در کودکان:
تشخیص اختلالات اضطرابی در کودکان به صورت چند مرحلهای انجام میشود. در ابتدا، پزشک یا روانشناس با بررسی تاریخچه پزشکی و روانشناختی کودک، علائم و نشانههای اضطراب را شناسایی میکند. سپس با استفاده از مقیاسهای روانسنجی، مثل مقیاس اضطراب کودکان (CASI) و پرسشنامه رفتار شناختی-عاطفی (CBCL)، سطح و نوع اضطراب کودک تعیین میگردد.
برای تأیید تشخیص، پزشک گاهاً به آزمایش های پزشکی نظیر آزمایش خون و آزمایش هورمون های تيروئید نيز نياز دارد. در صورت لزوم، کودک به گروه های درمانی و روان درمانگر مناسب برای درمان اضطراب منعطف خود ارجاع داده مي شود.
دلایل ایجاد اختلالات اضطرابی در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1- ژنتیک: برخی از کودکان به دلیل وراثت ژنهای خاص، بیشتر به اختلالات اضطرابی در مقابل رویدادهای استرسزا و حادثههای ناگوار عرضه هستند.
2- تجربه رویدادهای ترسناک: تجربه رویدادهای ترسناک مانند حملات تروریستی، زمین لرزه، سیل و … ممکن است باعث بروز اختلالات اضطرابی در کودکان شود.
3- فشار و استرس خانوادگی: فشار و استرس خانوادگی نظیر جدایی پدر و مادر، طلاق، بحثهای خانوادگی شدید و … نقش مؤثر در بروز اختلالات اضطرابی در کودکان دارد.
4- عوامل زیرین: عوامل زیرین نظیر سبک زندگی نامناسب، تغذیه نامناسب، نداشتن فعالیتهای بدنی، مصرف مواد مخدر و … نیز ممکن است باعث بروز اختلالات اضطرابی در کودکان شود.
اختلالات اضطرابی در کودکان ممکن است با روشهای مختلف درمان شوند، از جمله:
1- روشهای رفتاری: این روشها شامل آموزش تکنیکهای تنفسی، تحریک حرکتی، آرام سازی عضلانی و تمرینات گروهی هستند.
2- روشهای شناختی: این روشها شامل آموزش به کودکان برای شناسایی و تغییر نگرش منفی و افکار خود هستند.
3- دارو درمانی: در بعضی موارد، داروهای ضد اضطراب مثل بنزودیازپین ها و سروتونین بازجذب کننده ها به کودکان تجویز میشود.
4- پشتیبانی خانوادگی: پشتیبانی خانوادگی و آموزش به والدین نحوه مدیریت اضطراب کودکان نقش مؤثر در بهبود علائم اضطراب دارد.
روش های بهبودی اختلالات اضطرابی در کودکان:
- روشهای رفتاری: این روشها شامل آموزش تکنیکهای تنفسی، تمرینات تحرکی، آموزش مدیریت خودکنترل و مدیریت استرس هستند.
- روشهای شناختی: این روشها شامل آموزش به کودکان برای شناسایی و تغییر افکار منفی و نادرست هستند.
- درمان داروئی: در بعضی موارد، داروهای ضد اضطراب ممکن است به کودکان کمک کنند تا با اضطراب خود مقابله کنند.
- روشهای پزشکی: در بعضی موارد، علائم جسمانی ناشی از اضطراب مانع از فعالیت کودکان می شود. در چنین حالت های دارای علائم جسمانی، پزشک معالج با استفاده از دارو گاه به گروه خاص دارو هايي كه براي كاهش علائم جسمي نظير سرگيجه، سكته، تعريق و … استفاده مي شوند، به کودک کمک می کند.
- روشهای خانوادگی: این روشها شامل آموزش والدین درباره نحوه پشتیبانی از کودکان خود با اضطراب هستند.
خانواده می توانند به کودک دارای اختلالات اضطرابی به شیوه های زیر کمک کنند:
1- حمایت و عشق: خانواده باید به کودک خود نشان دهند که همیشه در کنارش هستند و از او حمایت می کنند. عشق و پذیرش برای کودک بسیار مهم است.
2- فراگیری: خانواده باید درباره اختلالات اضطرابی آگاه باشند و چگونگی رفع آن را فراگیری کنند.
3- تحلیل مسائل: خانواده باید با کودک خود درباره مسائل صحبت کرده و سعی کنید تا با تحلیل مسائل، به رفع نگرانی های او کمک شود.
4- تغذیه سالم: تغذیه سالم و مناسب، بهبود حالت روحی و جسمانی کودک را تضمین میکند.
5- فعالیت فزاینده: فعال بودن، استرس را در بدن کاهش میدهد و بهبود حالت روحی کودک را تضمین میکند.
6- مراجعه به پزشک: در صورت نیاز، خانواده باید به پزشک مراجعه کنند تا درمان مناسب برای کودک انجام شود.
پرسش های متداول
- اختلال اضطرابی چیست؟
اختلال اضطرابی یک بیماری روانی است که با نگرانی و ترس غیرمعقول و شدید در مواجهه با موقعیتهای مختلف همراه است.
- علائم اختلال اضطرابی چیست؟
علائم اختلال اضطرابی شامل نگرانی، ترس، بروز علائم جسمانی مثل تپش قلب، عرقکردن، لرزش، سخت شدن عضلات و خشک شدن دهان است.
- چگونه مشخص میشود که فرد دچار اختلال اضطرابی است؟
برای تشخیص این بیماری، پزشک به صورت جامع باید تاریخچه پزشکی فرد را بپرسد و آزمایشهای لازم را در صورت نیاز درخواست کند.
- آيا درمان بياثر است؟
بستگي به نوع و شديد بودن بيماري دارد. در صورتي كه بيماري شديد باشد، درمان با دارو و روشهاي روانشناختي مثل تحريك مغز، درمان گفتار درماني و تحريك الكتريكي عصب انجام میشود.
- آیا اختلال اضطرابی بهبود پذیر است؟
بله، با درمان مناسب و همکاری بیمار، این بیماری بهبود پذیر است.